Węże w Polsce jest stosunkowo trudno spotkać. Te gady boją się ludzi – a ponadto zamieszkują spokojne, ciche zakątki, gdzie raczej się nie zapuszczamy. Jeśli jednak nam się poszczęści – warto wiedzieć, z jakim gadem mamy do czynienia! Poznaj węże występujące w Polsce!
Węże w Polsce – czy są pod ochroną?
Węże chronione w Polsce to wszystkie osobniki, które występują na terenie kraju. Każdy gad, którego tu poznasz, jest objęty ścisłą lub częściową ochroną gatunkową. Wiele z nich jest na skraju wyginięcia, dlatego warto zainteresować się tym tematem.
Bardzo podobna sytuacja jest w przypadku jaszczurek – o czym więcej możesz dowiedzieć się z artykułu Jaszczurki w Polsce – poznaj te gady! Odpowiedzialność za te stworzenia w dużej części należy do nas, więc powinniśmy robić wszystko, by nie niszczyć środowiska, w którym bytują te niezwykłe gady.
Bezwzględnie zabronione jest łapanie węży w Polsce i ich przetrzymywanie. To samo tyczy się jaszczurek – za złamanie tego prawa możemy naprawdę słono zapłacić. Oprócz tego, jeśli unikniemy odpowiedzialności karnej – gad przetrzymywany w takich warunkach zwykle żyje o wiele krócej. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest wąż domowy, który kupiony od doświadczonego hodowcy będzie znakomitym pupilem.
Jadowite węże w Polsce
Jedynym żyjącym w Polsce jadowitym gadem jest żmija zygzakowata (Vipera berus). Rozpoznamy ją po stosunkowo niewielkich rozmiarach – maksymalnie osiąga wielkość 80-90 centymetrów. Na jej trójkątnej głowie osadzona jest para oczu o charakterystycznych, pionowych źrenicach. Ubarwienie żmij może się różnić – występują zarówno szare, jasnobrązowe, jak i niemal czarne osobniki. Charakterystyczną cechą, która odróżnia je od innych węży, jest zygzak na grzbiecie, który ciągnie się przez całą długość gada, tworząc wzór w kształcie liter X.
Sprawdź też: Jak wygląda karczownik? Jak się go pozbyć z ogrodu?
W jakich miejscach możemy spotkać żmiję zygzakowatą? Te węże chronione w Polsce są dobre w wynajdywaniu znakomitych kryjówek na terenie całego kraju. Najczęściej zamieszkują:
- gęste zarośla,
- miejsca kamieniste (w tym szczeliny skalne),
- torfowiska,
- nory, które wcześniej zamieszkiwały gryzonie,
- polne ścieżki.
Jeśli jesteśmy fanami wędrówek po takich miejscach – warto dobrze się zabezpieczyć. Zainwestowanie w wysokie obuwie i założenie długich spodni z pewnością nam się opłaci. Należy też dokładnie oglądać miejsca, gdzie stąpamy lub zamierzamy usiąść. Warto ubezpieczyć się w apteczkę, a w razie spotkania ze żmiją zygzakowatą nie wchodzić jej w drogę, a powoli się wycofywać.
Ukąszenie żmii
Żmije nie są z natury agresywne – w przypadku spotkania z człowiekiem prędzej uciekają, niż stają się waleczne. Oczywiście zdarza się, że jak wejdziemy jej w drogę, może zaatakować – jednak przed tym ostrzeże nas sykiem i charakterystycznym, spiętym ustawieniem ciała.
Ten – siłą rzeczy – najbardziej jadowity wąż w Polsce po ukąszeniu zostawia dwa ślady kłów, co odróżnia jego ugryzienie od innych, niejadowitych przedstawicieli tych gadów. To miejsce na skórze zawsze puchnie i robi się sine, a także zdarza się, że wokół pojawiają się pęcherze wypełnione treścią surowiczą, wybroczyny lub pobliskie węzły chłonne się powiększają. Innymi objawami mogą być:
- pocenie się,
- pobudzenie,
- nudności,
- nienaturalnie duże pragnienie,
- krwawienie z nosa,
- krwisty mocz,
- spadek ciśnienia krwi,
- zaburzenia równowagi,
- ból brzucha,
- utrata przytomności,
- śmierć (która najbardziej grozi dzieciom, seniorom oraz osobom borykającym się z chorobami związanymi z ciśnieniem krwi).
Ukąszenie żmii nie zawsze jest niebezpieczne. Czasem nie wpuszcza jadu do naszego organizmu, jednak niezależnie od tego, zawsze po ugryzieniu zadzwoń pod numer alarmowy, ewentualnie zawiadom TOPR lub GOPR. Podanie antytoksyny to bezwzględne minimum, które zawsze należy zrobić.
Jak zachować się w przypadku ukąszenia? Najważniejsze jest, aby zachować spokój. Następnie zdjąć uciskające przedmioty – zegarek, bransoletkę czy inną biżuterię, a na ukąszenie założyć jałowy opatrunek i czekać na ratowników.
Węże niejadowite w Polsce
Znacznie liczniejszą grupę stanowią węże niejadowite w Polsce. Wśród nich znajdziemy aż 4 reprezentantów! Poznaj ich, a bez kłopotu rozróżnisz każdego z nich w trakcie leśnych, górskich lub polnych wędrówek!
Zaskroniec, czyli czarny wąż
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) to czarny lub oliwkowy wąż z charakterystycznymi żółtymi kropkami zaraz za skroniami. Samice dorastają do długości nawet 1,5 metra, natomiast samce – około 1 metra. Ich podbrzusza są znacznie jaśniejsze od grzbietu.
Padalec a zaskroniec znacznie się od siebie różnią, choć często ludzie je mylą. Padalce są mniejsze, brązowej lub szarawej barwy, a dodatkowo to beznogie jaszczurki, a nie węże. Całe szczęście oba te gady nie są dla nas niebezpieczne.
Zaskrońca możemy spotkać w pobliżu zbiorników wodnych, rzek czy jezior. Bagna to również świetne środowisko dla tych gadów. Gdy będziemy się do niego zbliżać – na pewno nas o tym powiadomi sykiem. A gdzie jeszcze możemy spotkać te węże w Polsce? Zaskroniec potrafi nawet nas odwiedzić na własnej działce, jeśli jesteśmy właścicielami oczka wodnego.
Sprawdź też: Jak odstraszyć jaskółki? Tych sposobów na pewno nie znałeś!
Spokrewniony z zaskrońcem zwyczajnym, zaskroniec rybołów (Natrix tessellata), to można by rzec, wąż rzeczny. Całe szczęście nie jest niebezpieczny (przynajmniej dla nas). Jest on bardzo rzadko spotykany i jako jedyny reprezentuje węże wodne w Polsce.
Gniewosz plamisty
Szary lub brązowy gniewosz plamisty (Coronella austriaca) to niezbyt duży wąż, który dorasta maksymalnie do 90 centymetrów długości. Jego głowa jest w kształcie zaokrąglonego trójkąta, na której czubku zauważymy plamę w charakterystycznym kształcie. Oczy gniewosza plamistego posiadają okrągłą źrenicę, czym odróżnia się od żmii zygzakowatej – ich ciała natomiast są ubarwione bardzo podobnie. Zamiast charakterystycznego wzoru z liter X ma on tam kropki po obu bokach, które z daleka mogą wyglądać na przekreślenia.
Te gady w Polsce spotkamy na słonecznych stanowiskach – głównie nagrzanych kamieniach. Oprócz tego zdarza się, że znajdziemy go w zaroślach i wysokich trawach.
Wąż Eskulapa
A czy znany Ci jest wąż Eskulapa (Zamenis longissimus)? Węże te w Polsce nie występują zbyt często. Spotkać je możemy praktycznie jedynie w Bieszczadach. Charakterystyczne miejsca jego bytowania to lasy liściaste, urwiska i pola.
Sprawdź też: Kuna domowa — wszystko, co musisz o niej wiedzieć! W jaki sposób się jej pozbyć?
Eskulapy to największe węże w Polsce. Dorastają one nawet do dwóch metrów, a ich ciało od strony grzbietu jest koloru jasnego lub oliwkowego brązu. Podgardle i podbrzusze natomiast jest w jeszcze jaśniejszej barwie. Głowa tego węża nie odznacza się mocno od reszty ciała, a zaraz za nią znajdują się dwie jasne plamy – po tym elemencie zawsze rozpoznamy tego gada.
Te węże żyjące w Polsce są już niemal na skraju wyginięcia w naszym kraju. Szacuje się, że ostało się ich jedynie 100 sztuk. Spotkanie z nim jest niemal niemożliwe – więc jeśli zaobserwowałeś gada podobnego do niego w innej części Polski niż Bieszczady, to był prawdopodobnie zaskroniec.
Co jedzą węże?
Każdy z wyżej przedstawionych węży ma nieco inne menu, jednak co do niektórych dań mają pełną zgodność. Każdy z nich chętnie przekąsza gryzonie lub niewielkie ssaki czy płazy. W diecie niektórych z nich znajdują się również:
- ptaki,
- jaja innych zwierząt,
- owady,
- jaszczurki,
- inne węże,
- ryby,
- ślimaki i dżdżownice.
Każdy z tych gadów pożera ofiarę w całości, lecz sposoby polowania są nieco inne. Na przykład wąż Eskulapa wpierw dusi swoją zdobycz, natomiast zaskroniec czy gniewosz chwytają pożywienie paszczą i przełykają.
Mamy nadzieję, że wiesz już, jakie węże występują w Polsce! Zdjęcia zamieszczone w artykule dokładnie przedstawiają każdego z przedstawicieli tych gadów. Czy kiedyś spotkałeś któregoś z nich na swojej drodze? Koniecznie podziel się w sekcji komentarzy swoją historią związaną z polskimi wężami!
A jeśli chcesz poznać więcej ciekawych treści – sprawdź te artykuły:
- Jaszczurki domowe – gatunki dla początkujących i nie tylko!
- Rośliny trujące w Polsce – uważaj!
- Jak wyciągnąć kleszcza? Sprawdzone sposoby i porady
- Zakaz wyprowadzania psów – kiedy obowiązuje?
Komentarze 
No siema
Na mojej działce w miejscu rozebranej stodoły jest taki osobnik ok,1m długości bardzo cienki czarny plam żółtych nie zauważyłem podobny do zaskrońca ale bardzo cienki wylegiwał się na potłuczonych dachówkach widziałem też małe brązowe jaszczurki. Myślę że wypełzły z piwnicy która tam jest.